สุโขทัยกับความทรงจำ

สุชาดา โมรา

พวกเราเดินทางมาเนิ่นนานแวะที่พิษณุโลกก่อน  จากนั้นจึงเข้าสู่แหล่งอารายธรรมสุโขทัย  เมืองประวัติศาสตร์ที่ควรค่าแก่การศึกษายิ่งนัก  ความสวยงามของสถาปัตยกรรมที่ยังคงหลงเหลือไว้ให้ลูกหลานได้ชมนั้นเป็นของขวัญอันล้ำค่า  สมควรยิ่งกับการศึกษาและบูรณะซ่อมแซมให้คงอยู่สืบไปชั่วกาลปาวสาน  ดินแดนแห่งนี้ครั้งหนึ่งเป็นดินแดนที่มีกษัตริย์ผู้ยิ่งใหญ่ปกครองอยู่ถึง  9  พระองค์  และหนึ่งในนั้นคือพ่อขุนรามคำแหงมหาราชซึ่งจัดได้ว่าเป็นบิดาแห่งภาษาไทยเลยก็ว่าได้  เพราะพระองค์ทรงคิดค้นอักษรไทยขึ้น
ณ  ที่แห่งนี้ยังเป็นที่ที่โด่งดังไปทั่วโลก  เพราะเคยมีนางนพมาศ  หรือท้าวศรีจุฬาลักษณ์  ซึ่งได้เป็นผู้ทำให้เกิดประเพณีลอยกระทงขึ้น  ประวัติศาสตร์ที่ควรค่าแห่งการศึกษา  ทำให้พวกเราหลายคนยืนมองวิทยากรพูดด้วยท่าทางใจจดจ่ออย่างตั้งใจจริง  หลายคนเดินถ่ายรูปอย่างสนุกสนาน  หลายคนสนใจในตัวสถาปัตยกรรม  หลายคนสนใจในเรื่องของประวัติศาสตร์ความเป็นมาของสุโขทัย  บรรยากาศในวันนั้นจึงดูสดใสยิ่งนัก
วิทยากรได้พาพวกเราชาวภาษาไทยเข้าชมอุทยานประวัติศาสตร์ศรีสัชนาลัย  เขาได้เล่าเรื่องราวต่าง ๆ ให้ฟัง  ตัวฉันเองจับใจความได้ว่าอุทยานประวัติศาสตร์ศรีสัชนาลัยแห่งนี้ตั้งอยู่ที่ตำบลเมืองเก่า อำเภอศรีสัชนาลัย  บนฝั่งขวาของแม่น้ำยม เดิมชื่อว่า  เมืองเชลียง  เปลี่ยนชื่อเป็น  ศรีสัชนาลัย  ในสมัยกษัตริย์ราชวงศ์พระร่วงขึ้นครองกรุงสุโขทัย  และได้สร้างเมืองขึ้นใหม่เป็นศูนย์กลางการปกครองแทนเชลียง  ในบริเวณอุทยานประวัติศาสตร์มีโบราณสถาน และโบราณวัตถุอยู่มากมายสำรวจค้นพบแล้ว 134 แห่งที่สำคัญ ๆ ก็ได้แก่  วัดพระศรีรัตนมหาธาตุ หรือวัดพระบรมธาตุเมืองเชลียง หรือวัดพระปรางค์, วัดเขาสุวรรณคีรี, วัดเจดีย์เจ็ดแถว, วัดสวนแก้วอุทยานใหญ่, วัดเขาพนมเพลิง, วัดช้างล้อม, วัดสวนแก้วอุทยานน้อย  และวัดนางพญา  เป็นต้น
จากการที่ได้ฟังวิทยากรบรรยายและการถอดแถบบันทึกเสียงนั้นได้ข้อมูลของแต่ละวัดดังนี้คือ  วัดพระศรีรัตนมหาธาตุ หรือวัดพระบรมธาตุเมืองเชลียง หรือวัดพระปรางค์  ตั้งอยู่นอกกำแพงเมืองเก่าศรีสัชนาลัย  ลงไปทางด้านใต้ประมาณ 3 กม.  สิ่งสำคัญภายในวัดคือ  มีพระปรางค์องค์ใหญ่ก่อด้วยศิลาแลง  ฐานสี่เหลี่ยมจตุรัสกว้าง 22.50 เมตร  ด้านหน้าพระปรางค์มีบันไดขึ้นไปสู่ซุ้มประตูเข้าองค์ปรางค์ ซึ่งมีพระปรางค์องค์เล็กตั้งอยู่กลางห้อง เป็นที่ประดิษฐานพระบรมสารีริกธาตุ
วัดเขาสุวรรณคีรี  อยู่ทางทิศตะวันตก ห่างจากยอดเขาพนมเพลิง 200 เมตร และมีความสูงกว่ายอดเขาพนมเพลิง เล็กน้อย เป็นที่ตั้งของพระเจดีย์ที่มีรูปเป็นองค์ระฆังคว่ำใหญ่โตและสูงมาก ฐานของเจดีย์ทำสูงขึ้น ไปถึง 5 ชั้น มีบันไดศิลาแลงเตี้ย ๆ สำหรับเดินขึ้นไปบริเวณฐานของเจดีย์ ที่ด้านหลังของเจดีย์ใหญ่มีวิหารน้อยและเจดีย์ขนาดเล็กๆ และตรงกำแพงแก้วชั้นในทิศตะวันตกเฉียงใต้ มีรูปยักษ์ปูนปั้น ขนาดใหญ่ และรูปสิงห์ รูปปูนปั้นเหล่านี้ชำรุดและล้มอยู่กับพื้นดิน ลักษณะของรูปยักษ์คล้ายรูปยักษ์วัดช้างล้อมมากสันนิษฐานว่า  พ่อขุนรามคำแหงมหาราชทรงสร้างวัดนี้
วัดเจดีย์เจ็ดแถว  วัดนี้นับว่ามีความสวยงามมากกว่าวัดอื่นในเมืองสุโขทัย เพราะมีเจดีย์แบบต่างๆ กันมากมายเป็นศิลปะสุโขทัยแท้ก็มี เป็นศิลปะแบบศรีวิชัยผสมสุโขทัยก็มี นอกจากนี้ภายในเจดีย์บางองค์ยังมีภาพเขียนผนังอีกด้วย แต่ในปัจจุบันลบเลือนไปเกือบหมดแล้ว
วัดสวนแก้วอุทยานใหญ่  อยู่ไม่ห่างจากวัดเจดีย์เจ็ดแถวนัก มีกำแพงศิลาแลงล้อมรอบ สิ่งสำคัญของวัดนี้ก็คือ  เจดีย์ทรงลังกา    ที่ตั้งอยู่บนฐานสี่เหลี่ยมจัตุรัส  ทำให้ดูแปลกตากว่าเจดีย์ทรงลังกาวัดอื่น ๆ
วัดเขาพนมเพลิง  ตั้งอยู่บนยอดเขาลูกเตี้ยๆ ของเมืองเก่าศรีสัชนาลัย สิ่งที่สำคัญของวัดนี้อยู่ที่ตัวพระเจดีย์ศิลาแลง และวิหารใหญ่ด้านหน้า ด้านหลังของเจดีย์มีมณฑปเล็กๆ หลังหนึ่งตั้งอยู่ ที่วิหารมีเสาศิลาแลง  และพระพุทธรูปซึ่งตั้งเป็นประธานแต่ได้ชำรุดทรุดโทรมไปตามกาลเวลา  พระประธานในวิหารประทับ หันพระพักตร์ไปทางทิศตะวันออก เป็นพระพุทธรูปปางมารวิชัยสร้างด้วยศิลาแลงเป็นชั้นๆ นำมา ต่อกัน และตกแต่งพอกปูนภายนอกอีกทีหนึ่ง
วัดช้างล้อม  อยู่ในเขตตัวเมืองศรีสัชนาลัย  เป็นวัดสำคัญของเมืองมีเจดีย์ทรงลังกาองค์ใหญ่เป็นหลักของวัดที่ฐานเจดีย์มีช้างปูนปั้นยืนหันหลังชนผนังเจดีย์อยู่โดยรอบ จำนวน 39 เชือก และช้างที่อยู่ตาม มุมเจดีย์ทั้ง 4 ทิศ ตกแต่งเป็นช้างทรงเครื่องตัวใหญ่สวยงามกว่าช้างเชือกอื่น ๆ โดยรอบเหนือฐาน เจดีย์จะมีซุ้มประดิษฐานพระพุทธรูปปางมารวิชัยทุกซุ้ม
วัดสวนแก้วอุทยานน้อย  หรือที่เรียกกันอีกชื่อว่า วัดสระแก้ว มีพระเจดีย์ทรงพุ่มข้าวบิณฑ์เป็นหลักของวัด ด้านหน้าของซุ้มประดิษฐานพระพุทธรูป  ทางด้านทิศตะวันตกมีสระน้ำอยู่สระหนึ่งทำให้สันนิษฐานว่าวัดนี้คือ วัดแก้วราชประดิษฐานที่มีกล่าวถึงในพงศาวดารเหนือนั่นเอง
วัดนางพญา  เป็นวัดที่มีลวดลายปูนปั้นงดงามมาก ปรากฏอยู่บนซากผนังวิหารด้านตะวันตกเฉียงเหนือ ซึ่งเป็น วิหารขนาดเจ็ดห้อง ภายในวิหารตามเสาทุกด้านมีเทพนมและลวดลายต่าง ๆ ทำด้วยสังคโลกไม่เคลือบ เจดีย์ของวัดก่อด้วยศิลาแลงสูงใหญ่ และมีสภาพสมบูรณ์รอบฐานเจดีย์ มีเสาโคมไฟโดยตลอด มีบันไดขึ้นไปบนเจดีย์จะเห็นได้ว่าความรู้ที่ได้รับนั้นมากมายเลยทีเดียว  ใครที่ไปสุโขทัยแล้วยังไม่ได้แวะเวียนไป ณ ที่แห่งนี้ก็ถือได้ว่าพลาดโอกาสทองทีเดียวละ  เพราะสถาปัตยกรรมนั้นสวยมาก  อีกทั้งคุณค่าทางโบราณคดีและประวัติศาสตร์อันยาวนานนั้นคุ้มค่ากับการไปเที่ยวชมอีกด้วยการเดินทางไปยังอำเภอศรีสัชนาลัยจากตัวเมืองสุโขทัย ใช้ทางหลวงหมายเลข 101  ( สุโขทัย-สวรรคโลก-ศรีสัชนาลัย )  ถึงบริเวณ กม.ที่ 64 ให้เลี้ยวซ้ายข้ามสะพานข้ามแม่น้ำยม จะมีทางแยกขวาเข้าอุทยานฯ ประมาณ 2 กม. ระยะทาง 68 กม. หรือโดยสารรถประจำทาง สุโขทัย - ศรีสัชนาลัย ได้ที่คิวรถ บริเวณตลาดเทศบาลนอกจากนี้นักท่องเที่ยวสามารถใช้เส้นทางจากสวรรคโลกไปตามทางหลวงจังหวัดหมายเลข 1201 ไปจนถึงตำบลเมืองเก่า บริเวณเชิงสะพานข้ามแม่น้ำยมแล้วเลี้ยวซ้ายเข้าอุทยานฯ อีก 2 กม. รวมระยะทาง 22 กม.  อุทยานประวัติศาสตร์ศรีสัชนาลัย เปิดให้นักท่องเที่ยวเข้าชมทุกวัน ตั้งแต่เวลา 08.30-17.00 น. ค่าเข้าชม ชาวไทย 10 บาท ชาวต่างชาติ 40 บาท นักท่องเที่ยวที่ต้องการขอวิทยากรนำชม หรือสอบถามรายละเอียด สามารถติดต่อได้ที่อุทยานประวัติศาสตร์ศรีสัชนาลัย  อ. ศรีสัชนาลัย จ. สุโขทัย 64130 โทร. (055) 679211  นะคะ
นอกจากนี้ผู้ที่สนใจที่จะไปเที่ยวชมสุโขทัยก็ยังสามารถเดินทางได้โดยรถยนต์จากจังหวัดสุโขทัย ตามถนนสายสุโขทัย-สวรรคโลก-ศรีสัชนาลัย ( สายเก่า ) จะเข้าสู่อุทยานแห่งชาติศรีสัชนาลัยได้ 2 ทางคือ สายเก่าจากอำเภอสวรรคโลกเลี้ยวซ้ายไปอำเภอทุ่งเสลี่ยม  ข้ามสะพานแม่น้ำยมไปอีกประมาณ 3 กม. เลี้ยวขวาไปตามทางสายใหม่  สวรรคโลก-ศรีสัชนาลัย  ระยะทางประมาณ 20 กม. ถึงบ้านเมืองเก่าเลี้ยวซ้ายลงทางลูกรังถึงบ้านสารจิตรอีก 9 กม. แล้วเดินทางต่อผ่านบ้านแก่ง บ้านปากคะยางและบ้านป่าคา  ถึงที่ทำการอุทยานฯ ระยะทางประมาณ 45 กม. และสายที่ 2 จากอำเภอศรีสัชนาลัยเลี้ยวซ้ายผ่านหน้าสถานีตำรวจภูธรอำเภอศรีสัชนาลัย  ข้ามสะพานแม่น้ำยม  ผ่านหน้าโรงพยาบาลศรีสัชนาลัยเลี้ยวซ้ายไปตามทางสายใหม่ ศรีสัชนาลัย-สวรรคโลก ถึงบ้านหนองอ้อ  เลี้ยวขวาลงทางลูกรังไปเชื่อมกับทางสายแรกที่บ้านสารจิตร  รวมระยะทางถึงอุทยานแห่งชาติฯ ประมาณ 45 กม. จะมีป้ายบอกทางชัดเจน  สภาพเส้นทางจะเป็นทางราดยางขนาดสองทางวิ่ง  ก่อนจะเข้าอุทยานฯ จะต้องผ่านห้วยซึ่งมีสะพานข้ามอยู่แล้ว 
สำหรับการเดินทางโดยรถโดยสารประจำทาง จะมีรถออกจากอำเภอศรีสัชนาลัยเป็นรถสองแถว ขนาดใหญ่ จอดที่ตรงข้ามสถานีตำรวจภูธร อำเภอศรีสัชนาลัย มีป้ายเขียนนอกรถว่า  บ้านโป   จำนวน 1 คัน และมี  แม่เรืองทรัพย์  อีก 1 คัน ซึ่งรถทั้ง 2 คันจะออกเวลา 11.00 น. ค่าโดยสารถึงอุทยานฯ คนละ 30 บาท ในกรณีที่เดินทางเป็นหมู่คณะ อาจจ้างเหมาจากท่ารถดังกล่าวเข้าไปอุทยานฯ ได้ ราคาค่าจ้างเหมาต่อเที่ยวก็ประมาณ 600 บาท นะคะ     ถ้าเกิดคิดจะหาที่เที่ยวดีดีก็ลองไปเที่ยวที่สุโขทัยดูนะคะรับรองว่าสิ่งที่จะรับมานั้นคุ้มค่าจริง ๆ
	พวกเราชาวภาษาไทยเต็มอิ่มกับการได้เที่ยวชมสถานที่สำคัญ ๆ แล้วเรายังได้พักที่โรงแรมใจกลางตลาดอีกด้วย  โรงแรมริเวอร์วิว  ทั้งสะดวกสบาย  หาที่รับประทานอาหารง่าย  ใกล้ตัวเมือง  ทำให้พวกเราทุกคนอิ่มทั้งใจอิ่มทั้งกายกับการได้ไปเที่ยวเป็นอย่างมาก  ถ้าหากผู้ที่สนใจจะไปเที่ยวสุโขทัยแล้วยังไม่มีที่พักก็อย่าลืมแวะไปที่โรงแรมแห่งนี้นะคะ  ซึ่งตั้งอยู่ที่  92-92/1  ถนนนิกรเกษม  อำเภอเมืองสุโขทัย  โทร. ( 055 ) 611656, 611516, 613371-2  และหมายเลขแฟ็กซ์.   ( 055 ) 613373  นะคะ
 	การได้ไปท่องเที่ยวในครั้งนี้นอกจากจะได้ทั้งความรู้และความสนุกสนานกลับมาเล่าสู่กันฟังแล้ว  ยังจะได้เพื่อแท้กลับมาอีกด้วย  เพราะมิตรที่ดีก็มากจากการที่เห็นเพื่อนกำลังลำบากและช่วยเหลือซึ่งกันและกันประสบการณ์กับการท่องเที่ยวในครั้งนี้ยังคงเป็นภาพความทรงจำที่ยังคงจดจำกันไปอีกนานตราบนานเท่านานเหมือนกับเมื่อครั้งที่ได้มีโอกาสไปคราที่แล้ว  ซึ่งยังคงตราตรึงอยู่ในความทรงจำของฉันไปตลอดกาล  ถ้าหากมีโอกาสได้ผ่านสุโขทัยก็อย่าลืมแวะท่องเที่ยวเมืองแห่งประวัติศาสตร์แห่งนี้นะคะ