สัมผัสใน(โดยสังเขป)

เวทย์

สัมผัสในใส่หน่อยค่อยรื่นหู
แต่หากดูรกตาก็อย่าฝืน
กลอนไพเราะเพราะอารมณ์ที่กลมกลืน
ความไหลลื่นไม่สะดุดจุดสำคัญ
สัมผัสในของกลอน
สัมผัสใน - ( เป็นสัมผัสไม่บังคับ ) ใช้สัมผัสสระหรือสัมผัสอักษรก็ได้ 
โดยที่กลอน 8 นั้น  วรรคหนึ่งจะมีถึง 8 คำ   ถ้าแต่งโดยไม่ใช้คำคล้องจองกันเลย ก็จะขาดความไพเราะ 
กวีจึงเติมสัมผัสลงในวรรค  วรรคละแห่งหรือ 2 แห่ง ตามตำแหน่งดังนี้ 
00000000
คำที่ 3  สัมผัสกับคำที่ 4 
คำที่ 5  สัมผัสกับคำที่ 6หรือคำที่ 7 
ตัวอย่าง
1..ฉุดความหวัง  สังคม  ล้มละลาย
2..มันเกินที่  ทนดู  แล้วอยู่นิ่ง
สัมผัสตกกระทบ - เป็นเทคนิคในการแต่งกลอนอย่างหนึ่ง โดยใช้สัมผัสอักษรเดียวกัน ในจังหวะตกกระทบตามการแบ่งจังหวะการอ่านกลอน คือ      00000000     อักษรตกกระทบคือคำที่ 3 , 5 และ 8
ตัวอย่าง
1..ความรู้สึก  อดสู  มิรู้สิ้น
2..เฉกหลักค้ำ  สำคัญ  หากสั่นคลอน
3..ลบคำหมิ่น  เคยมี  ที่แล้วมา
นอกจากนี้  บางตำราใช้การเล่นล้อคำ  แบ่งออกเป็น 3 อย่างคือ  สระ  อักษร และ สำเนียงอักษร  ที่น่าสนใจนำมาใช้เล่นในวรรคของกลอนได้แก่
สระ
สระเดียวเรียง 2 คำเป็น  เคียง
. เฉกหลักค้ำ  สำคัญ  หากสั่นคลอน
สระเดียวเรียง 3 คำเป็น เทียบเคียง
.คือฝันร้าย  ยุคล่า  อาณานิคม
สองสระเรียงกันสระละ 2 คำเป็น ทบเคียง
ฉุดความหวัง  สัง     คม  ล้มละลาย
อักษร
อักษรเดียวเรียง 2 คำเป็น คู่
 จากจารีตนครบาลกาลกระโน้น
อักษรเดียวเรียง 3 คำเป็น เทียบคู่
..ละหลักการกฎเกณฑ์ควรเป็นไป
อักษรเดียวเรียง 4 คำเป็น  เทียมรถ
ให้เห็นจริงจะแจ้งแจง ปัญหา
อักษรเดียวเรียง 5 คำเป็น  เทียบรถ
.   มากมุบมิบโมเมเล่ห์พลิกแพลง
สองอักษรเรียงกันอักษรละ 2 คำเป็น  ทบคู่
ค่อยอ่อนโอน เนื่องนำอำนวยผล
สำเนียงอักษร
สำเนียงอักษรเดียวแฝงอยู่หน้าคำเรียง 2 คำ เป็น  สังขะ
.กี่คนเคยเสวยสวรรค์อันเรืองรอง
นอกจากนี้  ยังมีการเล่นล้อคำกันอีกหลายวิธี  แต่ที่ไม่นำมากล่าวไว้ที่นี้เพราะเกรงจะทำให้สับสนจึงขอให้ผู้ที่สนใจลองสังเกตจากกลอนดีๆที่มีผู้แต่งไว้กันเอาเอง
หรือจะศึกษาจาก กลบท บางชนิดก็ได้
การสอดแทรกสัมผัสในลงไปในวรรคของกลอนนั้นเราสามารถเลือกใช้วิธีใดวิธีหนึ่งหรือหลายวิธีคละเคล้ากันสุดแต่โอกาสจะอำนวย   โดยทั่วไปแล้ว  นิยมกันว่าในช่วงท้ายวรรคของทุกวรรคควรมีสัมผัสสระ  ส่วนในช่วงแรกจะเปลี่ยนเป็นสัมผัสอักษรหรือไม่มีเลยก็ยังไม่เป็นไร  
  
เนื่องจาก สัมผัสใน  มีไว้เพียงเพื่อเติมความไพเราะให้กลอน  ทำให้อ่านแล้ว รื่นหู  
แต่การที่กลอนจะรื่นหูนั้นไม่จำเป็นว่าจะต้องมีสัมผัสในทุกจุดจนแพรวพราว  
เพราะปัจจัยสำคัญที่จะทำให้กลอนไม่สะดุดหูนั้นขึ้นอยู่กับ ความหมายที่สื่อ และ เสียง  
กวีจึงให้ความสำคัญกับ  ความหมายที่สื่อ และ เสียง  มากกว่า สัมผัสสระ หรือ สัมผัสอักษร  ตามตำแหน่งเสียอีก
กลอนของสุนทรภู่เองมีหลายวรรคที่ไม่ได้มีสัมผัสในจนครบตำแหน่ง  บางวรรคก็ไม่มีเลยด้วยซ้ำไป  เช่น...
                       แต่ปางหลัง  ยังมี  กรุงกษัตริย์
                      สมมติวงศ์  ทรงนาม  ท้าวสุทัศน์
                      ครองสมบัติ  รัตนา  นามธานี
                      อันกรุงไกร  ใหญ่ยาว  สิบเก้าโยชน์
                      ภูเขาโขด  เป็นกำแพง  บุรีศรี
จะเห็นว่าในสองวรรคแรกจะไม่มีสัมผัสในที่ช่วงหลังของวรรค  โดยเฉพาะวรรคสุดท้ายนั้นไม่มีสัมผัสในสักแห่งด้วยซ้ำ  แต่อ่านแล้วยังรื่นหูโดยไม่มีอาการสะดุด
 กลอนบางวรรคแม้จะมีสัมผัสในแพรวพราว  แต่ถ้ามีลักษณะกลอนพาไปหรือเนื้อความเลอะเลือนวกวน  ก็พาให้สะดุด  สู้กลอนที่แม้ไม่มีสัมผัสในเลยแต่อ่านรื่นหูไม่ได้   บางคนถึงกับบอกว่าการเขียนโดยไม่มีสัมผัสในแล้วยังรื่นหูได้นั้นต้องอาศัยฝีมือยิ่งกว่าเขียนให้มีสัมผัสในแพรวพราวด้วยซ้ำ