ความถะเย้อถะยาน (ambition)

กวินทรากร

ไคซ่าร์เสียวแสบท้อง............โดยแทง
บงบัดบรูตุสเอง.................ออกล้าง
เงี้ยวในอกอุ่นแวง...................ไวขบ
คือนิทานนี้อ้าง......................อาจเห็น
บรูตุสประกาศก้อง................กรุงโรม
ไคซ่าร์ถะเย้อถะยานเป็น...........ปิ่นไท้
ความดีดั่งไฟโหม...................หายดับ..ไปแฮ
บรูตุสดีด้วยได้......................ดุจใจ
                         อัศนี  พลจันทร                     
                            30-22 ธค. 90
โคลงบทนี้ แต่งขึ้นเพื่อเสียดสี การรัฐประหารเมื่อวันที่ ๘ พฤศจิกายน ๒๔๙๐
โดยยกเหตุการณ์ ของจูเลียต ซีซ่าร์ มาเปรียบเทียบ อ่านเพิ่มเติม เรื่องการรัฐประหารได้ที่
http://www.geocities.com/pbanomyong/articles_th/sarakadee15.html
จูเลียส ซีซาร์  (Julius Caesar) 
จูเลียส ซีซาร์ เป็นนายพลที่ยิ่งใหญ่ของโรมัน และเป็นผู้ยิ่งใหญ่คนหนึ่งในประวัติศาสตร์ 
เขาเกิดในโรมเมื่อ 100 ปีก่อนคริสตศักราช อ่านประวัติ ซีซ่าร์ เพิ่มเติมได้ที่
http://www.livius.org/caa-can/caesar/caesar00.html
มาคุส บรูตุส (Marcus Junius Brutus Caepio) เป็นเพื่อนของ จูเลียส ซีซาร์ ต่อมาก็หักหลังเพื่อนลอบแทงข้างหลัง
จูเลียส ซีซาร์ ถึงแก่ความตายกลางสภา  กระทั่งเกิดสำนวนที่ว่า  "แทงข้างหลัง" 
อ่านประวัติเพิ่มเติมได้ที่ มาคุส บรูตุส
http://www.livius.org/bn-bz/brutus/brutus02.html
คำไขอธิบายโคลง
ไคซ่าร์ (Caesar) (ยอดขุนพลแห่งพวกโรมที่ทำความดี ความรุ่งโรจน์ไว้ให้กรุงโรมไม่น้อย)
ถูกแทงที่ท้องบาดเจ็บ เหลียวมาดูก็เห็นว่าผู้แทงนั้นคือบรูตุส (Brutus) นั่นเองงูในอ้อมอก
ของตนที่แว้งกัดเอาอย่างว่องไวทันที เป็นนิทานที่อาจอ้างให้เห็นได้
บรูตุส คุยลั่นเมืองว่า ไคซ่าร์มีความถะเย้อถะยาน (ambition) อยากจะเป็นกษัตริย์
ความดีของไคซ่าร์ที่รุ่งโรจน์เหมือนไฟลุกอยู่ ก็หายดับไป ส่วนบรูตุสกลายเป็นคนดี
ถูกใจคนหลายคนเท่านั้น
(วิมล พลจันทร.รำฤกถึงนายผีจากป้าลม. กรุงเทพฯ : ทะเลหญ้า, 2533.)
ประเด็นข้อสงสัย
ทำใมคุณ อัศนี  พลจันทร จึงได้เอ่ย นาม ซีซาร์ (Caesar) ว่า ไคซ่าร์ ทั้งๆที่ บริบทของโคลงในขณะนั้นคือ
ไคซ่าร์เสียวแสบท้อง ซึ่งสามารถเล่นเสียงสอ เสือได้ว่า  ซีซ่าร์เสียวแสบท้อง ซึ่งก็เป็นสิ่งที่คุณอัศนีรู้ดีอยู่ในเรื่องเคล็ดกลอน
ข้อสันนิษฐานของ คุณ อกนิษฐ์
"Julius Caesar อ่านเล่น ๆ ตามสำเนียงทางละติน ว่า ยูลิอูส คาเอซาร์ ลองอ่านเร็วๆ ดู 
จะเห็นว่าไม่น่าจะแปลกถ้านายผีจะใช้ว่า ไคซ่าร์ (ข้อสังเกตเฉย ๆ นะครับ บ่ใช่ข้าสรุป)"
ผมเห็นด้วยกับคุณ อกนิษฐ์ 
เชษฐภัทร  แนะว่าชื่อของ ชื่อของ (Niccolo Machiavelli) ควรอ่านออกเสียงว่า นิโก๊ โหละ มาคิอา เว้ หลิ 
บางคนยังอ่านรวบๆว่า นิโก๊ โหละ มาเคีย เว้ หลิ  เลย
คาดคะเน
ทำใมคุณ อัศนี  พลจันทร จึงได้เอ่ย นาม ซีซาร์ (Caesar) ว่า ไคซ่าร์ ทั้งๆที่ บริบทของโคลงในขณะนั้นคือ
ไคซ่าร์เสียวแสบท้อง ซึ่งสามารถเล่นเสียงสอ เสือได้ว่า  ซีซ่าร์เสียวแสบท้อง ซึ่งก็เป็นสิ่งที่คุณอัศนีรู้ดีอยู่ในเรื่องเคล็ดกลอน
นั่นน่าจะเป็นเพราะ นายผี เลือกการสื่อความยังผู้อ่านมากกว่าความไพเราะของเสียงสำผัสอักษรนั่นเอง โดยที่นายผีเลือกออกเสียง (Caesar) เป็นภาษาไทยว่าไคซ่าร์ โดยใช้สำเนียง ละติน
จึงวิพากษ์บ้าง
"ถิ่นสัคค์"เสียวแสบท้อง...........โดยแทง
บงบัด"จองลำ"เอง.................ออกล้าง
เงี้ยวในอกอุ่นแวง....................ไวขบ
คือนิทานนี้อ้าง.........................อาจเห็น
"จองลำ" ประกาศก้อง..............กรุงสยาม
"ถิ่นสัคค์"ถะเย้อถะยานเป็น.........ปิ่นไท้
ความดีดั่งไฟลาม......................เลือนดับ..ไปแฮ
"จองลำ"ดีด้วยได้....................ดุจใจ
โดยแทง=โดยการแทง อย่าหลงเป็น โดนแทง
บง ภาษาเขมร=มอง
บัด=บัดนั้น บัดนี้ ทันใดนั้น ทันใดนี้
ออกล้าง=ออกมาฆ่าล้าง
เงี้ยว=งู เช่นงูเงี้ยวเขี้ยวขอ ; เขี้ยว=ขอ (ขอและเขี้ยวมันโค้งๆเหมือนกัน)
แวง=แว้ง แวงไวขบ แว้งขบกัดด้วยความไว
ปิ่นไท้=เจ้าผู้ปกครอง
ดุจใจ=ดั่งใจ (ไม่ล่าย หลั่งจายเลย)