ความรักของนกเงือก

โคลอน

นกเงือก นับได้ว่าเป็นสัญลักษณ์ของความอุดมสมบูรณ์ของป่า เพราะธรรมชาติของนกเงือกนั้นเป็นนกขนาดใหญ่ ออกหากินไกลในบริเวณป่าที่มีความหลากหลายของพืชพันธุ์และอาหารอย่างสมบูรณ์เช่นป่าดงดิบ นอกจากนี้ ชีวิตคู่ของนกเงือกยังแสดงถึงความเป็นรักแท้ ผัวเดียวเมียเดียว
นกเงือกนั้น เมื่อเกิดขึ้นมาแล้ว มันจะเที่ยวบินตามหารักแท้เหมือนที่พวกเราหลาย ๆ คนกำลังตามหากันอยู่ 
 โดยตัวผู้จะเป็นฝ่ายเที่ยวบินตามหาตัวเมียที่เป็นที่รัก หลังจากบินอยู่นาน นกเงือกตัวผู้ก็ได้พบกับนกเงือกตัวเมียที่นกเงือกตัวผู้คาดหวังว่าคงจะเป็นรักแท้
 นกเงือกตัวผู้เที่ยวบินหาอาหารต่าง ๆ หลายชนิด มาให้ตัวเมียเพื่อหวังจะได้ครองใจจากตัวเมีย บินไปครั้งแล้วครั้งเล่า และแล้วนกเงือกตัวเมียก็รับอาหารที่ตัวผู้เสนอให้ นั่นหมายความว่าตัวเมียตกลงปลงใจที่จะเป็นรักแท้ของตัวผู้
แล้ว สิ่งต่อไปก็คือการหาบ้านน่าอยู่สักแห่ง ที่จะเป็นเรือนหอใช้ชีวิตร่วมกันอย่างมีความสุข 

ซึ่งโดยธรรมชาติของนกเงือกถึงแม้จะมีปากที่ใหญ่ แต่ก็ไม่สามารถเจาะโพรงไม้เองได้ ต้องอาศัยโพรงที่อาจจะเกิดขึ้นเองตามธรรมชาติของต้นไม้ หรือที่เกิดจากการเจาะหาน้ำผึ้งของหมี หรือจากการเจาะของนกบางประเภทเพื่อกินแมลง
เมื่อตัวเมียพอใจกับรังตัวผู้นำเสนอ ตัวเมียจึงยอมให้ผสมพันธุ์ แล้วนกทั้งคู่ก็จะช่วยกันหาเศษใบไม้ใบหญ้ามาสร้างรังเพื่อรอต้อนรับลูกน้อยที่กำลังจะลืมตาดูโลก
และเมื่อพร้อมที่จะวางไข่ นกเงือกตัวเมียก็จะเข้าไปอยู่ในโพรงไม้นั้นแล้วใช้โคลนผสมมูลของมันทำการฉาบปิดปากโพรง โดยจะเหลือช่องเล็กๆ พอที่จะให้นกตัวผู้สามารถนำอาหารมาป้อนได้เท่านั้น และในช่วงนี้แม่นกก็จะสลัดขนตัวเองเพื่อให้ความอบอุ่นกับลูกน้อย

 ในช่วงนี้พ่อนกจะต้องทำหน้าที่อย่างหนักในการหาอาหารเพื่อมาป้อนแม่นกและลูกนก

การแก่งแย่งอาหาร ผลไม้ที่นกกก นำไปเลี้ยงลูก และ นกตัวเมีย ก็เป็นอาหารของสัตว์และนกที่กินผลไม้ ด้วยเช่นกัน เช่น ชะนี ลิง กระรอก นกโพระดก นกเขียวคราม นกเปล้าชนิดต่างๆ นกมูม นกขมิ้นท้ายทอยดำ เป็นต้น 
เนื่องจาก นกกก เป็นนกเงือกขนาดใหญ่ จึงต้องการอาหารปริมาณมากในแต่ละมื้อ ยิ่งในฤดูเลี้ยงลูกอ่อนแล้ว พ่อนกต้อง หาเลี้ยงถึง 3 ปาก ถ้าต้นผลไม้อยู่ห่างไกลมาก การบินไปกลับเพื่อนำอาหารไปที่รังวันละไม่น้อยกว่า 12 เที่ยวต่อวัน เป็นภาระที่นกกกตัวผู้ เหน็ดเหนื่อย น่าสงสารอย่างยิ่ง 

ระยะที่แม่นกยังฟักไข่อยู่ อาหารที่พ่อนกนำมาป้อน จะเป็นผลไม้เป็นหลัก แต่เมื่อลูกนกฟักจากไข่ อาหารที่นำมาป้อนจะต้องเป็นโปรตีน ที่ลูกนกต้องการเพื่อสร้างความเจริญ เติบโต

อาหารที่พ่อนกนำมา จะประกอบด้วย แมลง กิ้งก่า ตุ๊กแกป่า จิ้งจก จักจั่น ตะขาบ บางครั้งพ่อนกนำอาหารซ้ำกันมาป้อน แม่นกอาจจะรับแล้วโยนทิ้งต่อหน้าต่อตา เป็นสัญญาณเตือน พ่อนกว่า ถึงเวลาต้องเปลี่ยนชนิดอาหารแล้ว
นกกก ปกติกินอาหารได้ทั้งผลไม้ และ เนื้อสัตว์ จากการวิจัย นกเงือกที่อุทยานฯ เขาใหญ่ พบว่า นกกกกินผลไม้อย่างน้อย 60 ชนิด กินสัตว์ชนิด ต่างๆ 70 ชนิด
 นกเงือกบางชนิดเช่น นกเงือกสีน้ำตาล ชอบกินแมลง มากกว่า ผลไม้ แต่นกเงือกกรามช้างปากเรียบ ชอบกินผลไม้เป็นหลักเป็นต้น
 ไม่ใช่เหมาเอาว่า นกเงือกทุกชนิดชอบกิน ลูกไทร เพราะนกเงือกบางชนิด ก็ ไม่กินลูกไทร แม้แต่อาหาร ก็ ขึ้นอยู่กับโครงสร้างของป่าที่มันอยู่ ว่ามีพืชอาหารชนิดใด 
นกกก ชนิดที่อยู่ทางภาคใต้ ก็ กินอาหารแตกต่างไปจาก นกกก ที่อยู่ทางภาคตะวันตก เป็นต้น 
========================================================
 ถ้าในช่วงนี้พ่อนกถูกจับหรือถูกทำร้าย นั่นก็หมายความว่าไม่ใช่แค่เพียงพ่อนกเท่านั้น แต่มันหมายถึงแม่นกและลูกนกก็จะต้องตายตามไปด้วยเช่นกัน
========================================================
เมื่อลูกนกเริ่มโตและขนใหม่ของแม่นกพร้อมแล้ว ก็จะทลายปากโพรงออกมาเพื่อช่วยหาอาหารอีกแรงหนึ่ง 

ปัญหาที่เกิดขณะตัดสินใจออกจากรัง การออกจากรังมิใช่ว่าจะราบรื่นเสมอไป สำหรับลูกนกกก เพราะในเมื่อ แม่ของมัน ออกจากรังไปก่อนหน้านี้แล้ว เพื่อช่วยพ่อของมันหาอาหารมาเลี้ยงลูก เพราะลูกนกไม่เคยมี ประสบการณ์ การแทรกตัวออกมาจาก ที่แคบๆมาก่อน และบางรังบางครั้ง พื้นรังก็อยู่ต่ำกว่าปากโพรง มากกว่าปกติ
 ครั้งหนึ่ง ที่พื้นรังต่ำมาก ลูกนกต้องตะกายปีนขึ้นมา มันได้แต่เพียง ยื่นหัวและปีกข้างหนึ่งออกมาได้เท่านั้น ลูกนกต้องตะเกียกตะกาย ซ้ำแล้วซ้ำเล่า แบบนี้อยู่ถึง 2 วันจึงแทรกตัวออกมาได้สำเร็จ
 ซึ่งความพยายาม นี้พ่อแม่ของมันได้แต่เฝ้าดู และให้กำลังใจ แต่ช่วยเหลืออะไรไม่ได้ เป็นการต่อสู้เพื่อเอาชีวิตรอดครั้งแรกของมัน เมื่อนำตัวออกมาได้ เนื้อตัว ของมันสกปรก มอมแมม ไปหมด แต่คนที่เฝ้าดูอยู่ก็รู้สึกโล่งอก และยินดีที่มันทำได้สำเร็จ 

วิถีชีวิตประจำวัน เมื่อออกจากรังแล้ว ลูกนกกก จะยังคงโผบินไปมาอยู่ตามกิ่งไม้ใกล้ๆรังอยู่ราว 1 สัปดาห์ จากนั้นจึงบินตามพ่อแม่ของมันไปเข้าฝูงเดียวกับพ่อแม่ของมัน
พ่อแม่ยังตามคอยป้อนและพาไปหาอาหารอยู่ราว 4 - 6 เดือน หรือจนกว่าจะเริ่ม เข้า ฤดูผสมพันธุ์ทำรังรอบใหม่
 ลูกนกกกวัยรุ่นจึงจะแยกไปเข้ารวมฝูงกับนกวัยเดียวกัน แต่ก็ยังอยู่ในฝูง ของนกกกที่โตแล้ว ซึ่งอาจเป็น ครอบครัว ใหม่มิใช่ฝูงเดียวกับพ่อแม่ของมันก็ได้ 
นับได้ว่าชีวิตรักของนกเงือกเป็นเรื่องที่น่าสนใจ และเป็นการแสดงออกของความรักที่แท้จริง ที่สรรพสิ่งสร้างสรรค์ได้สะท้อนให้เราเห็นถึงวิถีแห่งการดำรงอยู่ของความรักที่แท้จริง
นอกจากความรัก และความรับผิดชอบที่ยิ่งใหญ่ของนกเงือกแล้ว นกเงือกยังเป็นสัตว์สำคัญที่เป็นตัวแสดงถึงความอุดมสมบูรณ์ของป่าที่มันอาศัยอยู่ เพราะมันจำเป็นจะต้องสร้างรังในโพรงต้นไม้สูง แข็งแรง ในป่าทึบ และด้วยความหลากหลายของการกินอาหาร 
นกเงือกจึงเป็นตัวกลางในการเชื่อมโยงดุลยภาพต่างๆ ในสังคมป่าเขตร้อนให้คงอยู่ ไม่เปลี่ยนแปลง นกเงือกอาจมีอายุยืนยาวได้ถึง 30 ปี แต่ละตัวสามารถช่วยกระจายเมล็ดพันธุ์ไม้มากกว่า 100 ต้น/สัปดาห์ หากไม้เหล่านี้สามารถเจริญเป็นไม้ใหญ่ได้เพียง 5 เปอร์เซ็นต์ หนึ่งชีวิตของนกเงือกจะสามารถปลูกไม้สำคัญของป่าได้ถึง 500,000 ต้น  
ดังนั้นความรักของนกเงือก จึงไม่ใช่เพียงเพื่อขยายพันธุ์เพิ่มจำนวนให้กับสายพันธุ์ของมันเองเท่านั้น มันกลับเผื่อแผ่ความรักของมันให้กับป่า ให้กับสิ่งแวดล้อมรอบตัวของมัน ซึ่งมนุษย์เราก็ได้รับประโยชน์จากความรักนั้นในทางอ้อมจากความสมบูรณ์ของระบบนิเวศ  

นกเงือก เรียกอีกอย่างว่า "นกกก"
เกี่ยวกับความฉลาดของนกกก เป็นที่สังเกตได้ว่า นกกก จำคนได้แม่น มันจะจำได้ว่า ใครที่เคยให้ อาหารมันบ่อยๆ หรือ ใครที่ชอบแกล้งมัน เช่น โยนก้อนหินใส่ หรือ ใช้ไม้ไล่ตีมัน
 คุณคงเคยได้ยิน นกกกกำพร้า ตัวผู้ที่ชื่อ "แนนซี่ " ที่เคยเลี้ยงปล่อยบินอิสระอยู่ที่อุทยานฯ แก่งกระจานได้
 ใคร หรือ เจ้าหน้าที่คนที่เคยให้อาหารมันบ่อยๆ พอเห็นหน้า มันจะบินเข้ามาหา ทำท่าทางประจบอ้อนขอของกินทีเดียว
 เล่ากันว่าเคยมีนักท่องเที่ยวผู้หญิงสวมแว่น ใส่เสื้อสีแดงคนหนึ่ง เอาไม้ หรือ ก้อนหินขว้างมันจนเจ็บ ปรากฎว่าหลังจากนั้น ถ้าเห็นผู้หญิงสวมแว่น หรือ สวมเสื้อสีแดง มันจะตั้งตัวเป็นศัตรู คอยไล่จิกตีอยู่เสมอ 
 ในการทำวิจัยเรื่องนกเงือก ที่เขาใหญ่ นกกก จะจำบังไพรที่นักสำรวจทำไว้ได้ มันจะคอยดูถ้าเห็น นักสำรวจ เดินมาใกล้บังไพร ที่ทำไว้ใกล้รัง มันจะส่งเสียงขับไล่ และ ใช้ปากคาบกิ่งไม้แห้ง หรือ หักกิ่งไม้สดที่มีใบติดอยู่โยน ใส่ เพื่อไล่ไม่ให้เข้าบังไพร ซึ่งมันถือว่าไปรบกวน หรือ คุกคาม รังของมันทีเดียว
 อีกเรื่อง คือ ความสามารถในการนับ สังเกตกันว่า มันจะรู้ว่า มีคนเดินมาเข้าบังไพรกี่คน ถึงแม้จะแกล้งเดินหนีไปบ้างเมื่อมันขับไล่ เพื่อให้มันตายไจว่าคนไปหมด แล้ว แต่ก็หลอกมันไม่สำเร็จ เพราะมันจะ ยังคงมีท่าที ส่งเสียงร้องขับไล่อยู่ เหมือนมันจะนับได้ว่า คนที่มากี่คน และ กลับออก ไปกี่คน มันจะรู้ว่ายังมีคนเหลืออยู่ในบังไพร แสดงว่าศัตรูที่มันถือว่าคุกคามรังยังคงอยู่ จึงตั้งหน้าตั้งตาไล่ ไม่ยอม เลิก 

=========================================
ติดตามอ่าน บทความเรื่องราวชีวิตของนกกก หรือ นกเงือกอย่างละเอียดได้ที่เว็บเหล่านี้ค่ะ
http://atcloud.com/stories/36682
http://pamame.com/sopon
http://atcloud.com/stories/89790
http://mckazine.exteen.com/20080407/entry
http://www.chiewlarncamping.com/forum/index.php?topic=27.0
ขอบคุณทุกแหล่งข้อมูลที่เก็บรวบรวมชีวิตนกเงือกและรูปภาพต่างๆให้พวกเราได้ศึกษากันค่ะ
=========================================