สมุทัยอริยสัจ (ภาคพิเศษ ๒) ดูกรอริยชนสนใจในธรรมยิ่ง ด้วยทุกสิ่งย่อมทราบตามเหตุผล ทุกข์เกิดหาเหตุไว้แจ้งในกมล เพื่อจะค้นหนทางระหว่างทุกข์ สิ่งทั้งหลายเกิดด้วยจิตตัณหา จะนำมาเกิดใหม่มิได้สุข ประกอบนันทิราคะจะมาคลุก เข้ารบรุกเพลิดเพลินในอารมณ์ ตัณหานี้มีเกิดได้สามอย่าง กามตัณหาสร้างราคะเพื่อสะสม ภวตัณหาไม่อยากเข้าปรารมภ์ วิภวตัณหาข่มบ่มไว้ให้วางเฉย เหตุนั้นเกิดจากตาหูจมูกลิ้น กระทบสิ้นกายใจขอได้เฉลย เป็นส่วนนอกของกายจนรำเพย แล้วเข้าเกยรูปเสียงกลิ่นรสโผฏฐัพพะ ล่วงลึกเข้าเร้าในธรรมารมณ์